Anasayfa  |  Hastalıklar  |  Virüs

Turunçgil cüceleşme viroidi, Citrus exocortis viroid (CEVd), turunçgil ağaçlarında ciddi büyüme geriliği ve kabuk çatlaması gibi belirtilere neden olan bir viroid hastalığıdır. CEVd, özellikle turunç altlıklarıyla aşılı ağaçlarda görülen bu hastalık, ağaçların bodurlaşmasına, sürgünlerin zayıf kalmasına ve kabukta çatlaklar ile soyulmalara yol açarak ağaçların genel sağlığını ve verimini olumsuz etkiler.

Görüldüğü bitkiler:
Portakal, mandalina, limon, greyfurt ve diğer turunçgil türleri, özellikle turunç altlığı kullanılarak aşılanmış ağaçlar

Hastalık etkeni:
Citrus exocortis viroid (CEVd)

Zarar şekli:

Yapraklarda: CEVd enfeksiyonu, yapraklarda belirgin semptomlar oluşturmaz. Ancak, ağaçların genel zayıflığı nedeniyle yapraklar daha küçük ve solgun görünebilir. Bitkinin zayıflaması, yaprakların erken dökülmesine neden olabilir.

Sürgünlerde: Sürgünlerde ciddi büyüme geriliği görülür. Enfekte sürgünler kısa ve ince kalır, sağlıklı sürgünlere göre daha zayıf bir gelişim gösterir. Hastalık, sürgünlerin zayıflaması ve bodurlaşmasına neden olarak ağacın dallanmasını engeller.

Gövde ve kabukta: Hastalığın en belirgin semptomları gövdede ve kabukta ortaya çıkar. Kabukta çatlamalar, soyulmalar ve pul pul dökülmeler gözlemlenir. Kabuk altındaki doku koyulaşır ve sertleşir. Bu durum, "ekzokortis" olarak bilinir ve enfekte ağaçların genel sağlığını olumsuz etkiler. Kabuk çatlamaları ağacın su ve besin akışını bozarak ağaçları zayıflatır.

Meyvelerde: CEVd doğrudan meyve deformasyonlarına neden olmaz. Ancak enfekte ağaçların genel zayıflığı nedeniyle meyve verimi düşer. Meyveler genellikle daha küçük olur ve ticari değeri azalır.

Genel büyüme: Viroid, bitkilerin genel büyümesini durdurur veya kısıtlar, bu da ağacın bodur kalmasına ve sağlıksız gelişmesine yol açar. Özellikle turunç altlığı üzerine aşılanmış ağaçlarda belirgin bodurlaşma ve zayıflık görülür.

Genel zarar: Citrus exocortis viroid (CEVd), turunçgil ağaçlarında büyüme geriliği, kabuk çatlaması ve bodurlaşmaya neden olarak verim kaybına yol açar. Ağaçların zayıflaması, ticari değer taşıyan meyve üretimini zorlaştırır. Hastalığın kontrol edilmemesi, ekonomik kayıplara neden olabilir ve ağaçların uzun vadede ömrünü kısaltabilir.

Bulaşma yolu: CEVd, genellikle enfekte bitki materyalleri ve aşılama yoluyla yayılır. Viroid, polen veya tohumla taşınmaz; ancak kontamine aletler ve enfekte aşı materyalleriyle bulaşabilir. Mekanik yollarla (örneğin, budama ve aşı sırasında kullanılan aletlerle) hastalık sağlıklı bitkilere geçebilir.

Mücadele:
Kültürel önlemler arasında virüsten arındırılmış ve sertifikalı fidan kullanımı, hijyenik aşılama tekniklerinin uygulanması ve hastalıklı bitkilerin tarladan uzaklaştırılması yer alır. Alet ve ekipmanların düzenli olarak dezenfekte edilmesi viroidin yayılmasını önlemede büyük önem taşır. Kimyasal mücadele doğrudan etkili değildir; bu nedenle hijyen ve sağlıklı fidan kullanımı temel mücadele yöntemleridir. Ayrıca, dayanıklı çeşitlerin kullanımı hastalığın etkilerini azaltmada etkili olabilir.