Buğday gal nematodu
Buğday gal nematodu
Anguina tritici
Tanımı ve Hayat Döngüsü:
Buğday gal nematodu [Anguina tritici (Steinbuch)]’nun dişisi ve erkeği iplik formundadır. Dişi ortalama 3.8 mm boyunda, spiral şeklinde, çok şişman vücutlu ve hareketsiz görünüşlüdür. Erkeği düz vücutlu, ortalama 2.4 mm boyunda ve çok aktiftir. Graminae familyası bitkilerinin tohumlarında iç parazit (endoparazit), sap ve yapraklarında dış parazit (ektoparazit) olarak yaşar ve tipik galler meydana getirir. Nematodla bulaşık tanelere “galli tane” denir. Buğdayın büyüme sürecinde, nematodlar başaklarda gal (şişlik) oluşumuna neden olur. Yıl boyunca aktif kalabilirler ve kışın enfekte tohumlarda veya toprakta yaşamlarını sürdürebilirler.
Zarar Şekli:
Buğday gal nematodları, bitki başaklarında gal şeklinde deformasyonlara neden olur. Bu galler, normal tanelerin yerini alır ve bitkinin verim potansiyelini büyük ölçüde düşürür. Gal oluşumu, başakların doluluk oranını ve tane kalitesini etkileyerek ürün kaybına yol açar. Ayrıca, gal içinde bulunan nematodlar, tohumların bir sonraki ekim sezonunda bulaşma kaynağı olmasına neden olur. Galli tanelerdeki görüntü sürme hastalığına benzemektedir, ancak galli taneler sürmeli tanelerin aksine serttir.
Zararlı Olduğu Bitkiler:
Anguina tritici, buğday başta olmak üzere bazı tahıl bitkilerinde zarar yapabilir. Buğdayın yanı sıra, arpa gibi diğer tahıl bitkilerinde de görülebilir.
Mücadele:
Buğday gal nematodu ile mücadelede kültürel önlemler önem taşır. Temiz tohum kullanımı ve sertifikalı tohumların tercih edilmesi, bulaşmanın önlenmesine yardımcı olur. Ekim nöbeti uygulamaları, nematodun popülasyonunu kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Toprak dezenfeksiyonu ve dayanıklı buğday çeşitlerinin kullanımı da mücadelede etkili yöntemlerdendir. Kimyasal mücadele genellikle tavsiye edilmez, ancak gerekli durumlarda uygun nematisitler kullanılabilir. Türkiye'de bu zararlıya karşı ruhsatlı olan nematisitler ve mücadele yöntemleri hakkında güncel bilgi, BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.