Anasayfa  |  Hastalıklar  |  Fungi

Arpa kapalı rastığı (Ustilago hordei), arpa bitkisinde görülen ve özellikle başaklarda büyük zararlara yol açan bir fungal hastalıktır. Bu hastalık, başaklarda taneler yerine siyah spor keseleri oluşturarak bitkinin verim kaybına neden olur. Kapalı rastık, başaklardaki spor keselerinin kalın bir zarla kaplı olması nedeniyle sporlar doğrudan çevreye yayılmaz ve bu nedenle "kapalı" olarak adlandırılır.

Görüldüğü bitkiler:
Arpa (Hordeum vulgare)

Hastalık etkeni:
Ustilago hordei

Zarar şekli:

Başaklarda: Arpa kapalı rastığı, başaklarda normal taneler yerine siyah renkli spor keseleri oluşturur. Spor keseleri kalın bir zarla kaplıdır ve bu zar çatlayana kadar sporlar etrafa yayılmaz. Başaklar enfekte olduğunda, normal görünümlü tanelerin yerini bu keseler alır. Hastalık, genellikle başakların olgunlaşma döneminde belirgin hale gelir.

Tohumlarda: Hastalık tohum yoluyla bulaşır ve enfekte tohumlar ekildiğinde genç bitkilerde hastalık ortaya çıkar. Enfekte tohumlar, hastalığın bir sonraki sezonda yayılmasına neden olur.

Genel zarar: Arpa kapalı rastığı, bitkilerde başak doluluğunu engelleyerek ciddi verim kayıplarına neden olur. Normal taneler yerine spor keseleri geliştiği için, mahsul miktarı önemli ölçüde azalır. Kapalı spor keseleri nedeniyle hastalık tarlada kalabilir ve enfekte tohumlarla uzun yıllar boyunca devam edebilir.

Bulaşma yolu: Arpa kapalı rastığı, Ustilago hordei mantarının enfekte olmuş tohumlar yoluyla yayılmasıyla oluşur. Mantar sporları, arpa tohumlarının iç kısmında bulunur ve ekim sırasında çimlenme ile birlikte bitki dokularına girerek sistemik bir enfeksiyon başlatır. Bitki büyüdükçe mantar da gelişir ve başakların oluşumu sırasında sporlar başakların içinde kapalı kalır. Bu sporlar, olgunlaşma döneminde başakların parçalanmasıyla açığa çıkar ve yeni tohumlara bulaşır. Bulaşık tohumların ekilmesi, hastalığın tarlada sürekli olarak devam etmesine yol açar. Mantar sporları, tohumlarda uzun süre canlı kalabilir ve bu da hastalığın sonraki ekim dönemlerine taşınmasına neden olur.

Mücadele:
Kültürel önlemler arasında, hastalıksız ve sertifikalı tohum kullanımı, ekim nöbeti uygulanması ve hastalıklı bitki kalıntılarının tarladan uzaklaştırılması yer alır. Kimyasal mücadelede, tohumların ekim öncesi uygun fungisitlerle ilaçlanması hastalığın yayılmasını önlemek için en etkili yöntemdir.

Türkiye'de bu hastalığa karşı ruhsatlı olan fungisitler hakkında güncel bilgi BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.