Anasayfa  |  Hastalıklar  |  Bakteri

Solanaceae familyasına ait kültür bitkilerinde görülen stolbur hastalığı, fitoplazma kaynaklı bir hastalıktır ve bitkilerin yaprak, sürgün ve meyvelerinde ciddi deformasyonlar ve gelişim bozukluklarına yol açar. Hastalık özellikle domates, biber, patlıcan ve patates gibi bitkilerde yaygındır ve vektör böcekler aracılığıyla taşınır. Enfekte bitkilerde verim kaybı ve kalite düşüşü meydana gelir.

Görüldüğü bitkiler:
Domates, biber, patlıcan, patates ve diğer Solanaceae familyasındaki bitkiler

Hastalık etkeni:
Phytoplasma solani

Zarar şekli:

Yapraklarda: Yapraklarda kıvrılma, küçülme ve damarların belirginleşmesi görülür. Yapraklar sararır, kırmızımsı veya morumsu bir renk alabilir. Bu belirtiler bitkinin üst yapraklarında daha belirgin hale gelir. Hastalığın ilerlemesiyle yapraklarda buruşma ve solgunluk da gözlenebilir.

Sürgünlerde: Stolbur hastalığı enfekte sürgünlerde büyüme geriliği ve deformasyonlara neden olur. Bitki genel olarak bodur kalır ve sağlıklı sürgünler oluşturamaz. Enfekte sürgünler zayıf ve ince kalır, dallanma normal olmaz.

Meyvelerde: Hastalık meyvelerde de deformasyonlara ve renk bozukluklarına yol açar. Enfekte domateslerde renk olgunlaşması düzgün gerçekleşmez, yeşil ve olgunlaşmamış kısımlar kalabilir. Meyveler genellikle küçük, sert ve şekilsiz olur. Bu durum, ticari değeri önemli ölçüde azaltır ve verim kaybına neden olur.

Bitki genelinde: Hastalık bitkide genel bir zayıflık ve büyüme geriliği yapar. Enfekte bitkiler bodur kalır ve sağlıklı bir gelişim gösteremez. Hastalık ilerledikçe bitkinin verim kapasitesi düşer ve ticari üretimi engelleyebilir.

Genel zarar: Stolbur, bitkilerin yaprak ve sürgünlerinde ciddi zararlara yol açarak büyüme geriliği ve verim kaybına neden olur. Meyvelerdeki deformasyonlar ve renk bozuklukları nedeniyle ürün ticari değerini kaybeder ve ekonomik kayıplar yaşanabilir. Hastalığın kontrol edilmemesi durumunda geniş alanlara yayılabilir ve üretimi olumsuz etkiler.

Bulaşma yolu: Solanaceae familyasına ait kültür bitkilerinde stolbur hastalığı, Phytoplasma solani'nin bitki dokularına vektör böcekler (özellikle yaprak pireleri - Hyalesthes obsoletus) yoluyla taşınmasıyla oluşur. Bu böcekler, enfekte bitkilerden beslenerek fitoplazmayı alır ve sağlıklı bitkilere geçiş yaparken hastalığı bulaştırır. Bakteri bitki dokuları içerisinde sistemik olarak yayılır ve enfeksiyona neden olur. Enfekte bitki artıkları ve yabancı otlar, fitoplazmanın kış mevsiminde hayatta kalmasını sağlar ve bu kaynaklardan ilkbaharda tekrar yayılma gerçekleşir. Hastalık, özellikle vektör böceklerin yoğun olduğu dönemlerde hızlı yayılır. Yoğun böcek aktivitesi ve uygun iklim koşulları, fitoplazmanın bitkiler arasında hızla yayılmasına neden olur.

Mücadele:
Kültürel önlemler arasında virüsten arındırılmış ve sağlıklı tohum kullanımı, vektör böceklerin etkin bir şekilde kontrol edilmesi ve hastalıklı bitkilerin tarladan uzaklaştırılması yer alır. Vektör böceklerin kontrol altına alınması, böcek öldürücüler ve kültürel yöntemlerle yapılabilir. Ayrıca, alet ve ekipmanların düzenli olarak dezenfekte edilmesi, hastalığın mekanik yollarla yayılmasını engellemeye yardımcı olur. Dayanıklı bitki çeşitlerinin tercih edilmesi de hastalıkla mücadelede önemli bir yöntemdir.

Türkiye'de bu hastalığa karşı vektör kontrolü ve diğer mücadele yöntemleri hakkında güncel bilgi BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.