Anasayfa  |  Hastalıklar  |  Bakteri

Patateste adi uyuz (Streptomyces scabies), patates yumrularında yüzeysel kabuklanma ve çatlaklar oluşturan bir bakteriyel hastalıktır. Bu hastalık, yumru üzerinde mantar benzeri sert kabukların ve çatlakların ortaya çıkmasına neden olur, bu da yumruların ticari değerini düşürür. Adi uyuz, özellikle alkalin pH'a sahip topraklarda yaygındır ve uygun koşullarda yaygın olarak görülebilir.

Görüldüğü bitkiler:
Patates (Solanum tuberosum) ve diğer kök bitkiler (örneğin, havuç, turp)

Hastalık etkeni:
Streptomyces scabies

Zarar şekli:

Yumrularda: Hastalığın belirtileri genellikle yumru yüzeyinde kabuklanma ve çatlaklar şeklinde görülür. Enfekte yumrularda yuvarlak, kabarık, mantar benzeri sert kabuklar ve düzensiz çatlaklar oluşur. Kabuklar kahverengi, siyah veya gri renkte olabilir. Kabuklanma nedeniyle yumruların yüzeyi pürüzlü ve sert bir görünüm alır. Şiddetli enfeksiyon durumunda yumru derin çatlaklarla kaplanabilir, bu da yumruların ticari değerini önemli ölçüde düşürür.

Bitki genelinde: Adi uyuz genellikle bitkinin üst kısmında doğrudan zarara neden olmaz. Hastalığın zararı, esas olarak yumrulardaki kalite düşüklüğünden kaynaklanır. Yumrulardaki bu yüzeysel zararlar, tüketim için uygun olmayan veya işleme sırasında ayıklanması gereken yumrulara yol açar.

Genel zarar: Patateste adi uyuz, yumru yüzeyindeki deformasyon ve kabuklanma nedeniyle ticari olarak satılabilirliği azaltır. Yumruların görünümü bozulur, bu da pazar değerini düşürür. Hastalık özellikle toprak koşullarının uygun olduğu durumlarda yaygın hale gelebilir ve ciddi ekonomik kayıplara neden olabilir.

Bulaşma yolu: Patateste adi uyuz, Streptomyces scabies'in enfekte olmuş yumrular, bulaşık toprak ve bitki artıkları yoluyla yayılmasıyla oluşur. Bakteri, patates yumrularının yüzeyine yaralanmalar veya doğal açıklıklar yoluyla girer. Özellikle kurak ve hafif alkali pH'lı toprak koşulları, bakterinin çoğalmasını ve hastalığın yayılmasını hızlandırır. Bulaşık toprak ve hasat sırasında kullanılan aletler, sağlıklı yumrulara bakteriyi taşır. Ayrıca, enfekte yumruların yeniden dikimi, hastalığın tarlada sürekli olarak devam etmesine yol açar. Bakteri, toprakta uzun süre canlı kalabilir ve bu da enfeksiyon riskini artırır.

Mücadele:
Kültürel önlemler arasında, asidik pH'lı (pH 5.0 - 5.2) toprakların tercih edilmesi, uygun sulama uygulamaları ve hastalıktan arındırılmış sertifikalı tohumluk kullanılması yer alır. Toprak pH'ını düşürmek için kükürt gibi asidik düzenleyiciler kullanılabilir. Ayrıca, enfekte alanlardan toplanan yumruların dikkatlice ayıklanması ve temiz topraklarda depolanması gerekir. Kimyasal mücadelede uygun toprak dezenfektanlarının kullanımı, hastalığın yayılmasını azaltabilir. Ekim nöbeti uygulamaları ve sağlıklı tohum kullanımı, hastalığın etkilerini azaltmada önemlidir.

Türkiye'de bu hastalığa karşı önerilen uygulamalar ve ruhsatlı bakterisitler hakkında güncel bilgi BKÜ (Bitki Koruma Ürünleri Veri Tabanı) üzerinden incelenebilir.